การสืบค้นและจัดเก็บทรัพยากรจดหมายเหตุดิจิทัลจากยูทูป (ตอนที่ 1)

ยูทูป (Youtube) คือ เว็บไซต์โซเชียลมีเดีย ที่เป็นวีดีโอ ซึ่งเนื้อหามีความหลากหลายไม่ว่าจะเป็นวีดีโอโฆษณา มิวสิควีดีโอ รายการทีวีย้อนหลัง และคลิปวีดีโอสั้น ๆ ถ่ายทำโดยประชาชนทั่วไป (ศตพล จันทร์ณรงค์, 2558) ให้บริการฟรีโดยไม่มีค่าใช้จ่าย เปิดบริการเว็บไซต์ให้ผู้ใช้สามารถอัพโหลดโดยมีการแบ่งประเภทและจัดอันดับคลิปโดยง่าย ส่วนมากนิยมนำมาใช้เป็นช่องทางหนึ่งสำหรับการดำเนินการธุรกิจ เช่นเดียวกันกับการนำมาใช้เพื่อการศึกษาในแง่ของการศึกษาหาความรู้ การเผยแพร่ประชาสัมพันธ์หน่วยงาน บันทึกเหตุการณ์กิจกรรมต่าง ๆ ที่หน่วยงานจัดขึ้น หรือเพื่อความบันเทิง ล้วนมีความหมายและคุณค่าหากมีวิธีการคัดเลือกและจัดเก็บ

ดังนั้น หน่วยจดหมายเหตุดิจิทัล จึงเล็งเห็นความสำคัญและประโยชน์ของวีดิโอที่เผยแพร่อยู่บนเว็บไซต์ Youtube จากเจ้าของหน่วยงานเป็นผู้เผยแพร่ หรือจากบุคคลทั่วไป โดยมีเนื้อหาสัมพันธ์เกี่ยวข้องกับหน่วยงานต่าง ๆ ของมหาวิทยาลัยรามคำแหง เหตุการณ์ กิจกรรมหรือบุคคลซึ่งมีความสำคัญต่อมหาวิทยาลัย ให้คุณค่าต่อประวัติศาสตร์และการศึกษาค้นคว้าวิจัย จึงได้นำเสนอวิธีการการสืบค้นและจัดเก็บทรัพยากรจดหมายเหตุดิจิทัลจากยูทูป เพื่อใช้ในการปฏิบัติงานและเผยแพร่ความรู้ได้อีกด้วย

การสืบค้น

1. การกำหนดคำค้น (Keyword) เทคนิคพิเศษที่ใช้ในการสืบค้น และแหล่งข้อมูลที่จะทำการค้นหา เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ตรงกับความต้องการต่อการนำมาใช้ประโยชน์ เรียกได้ว่าเป็นขั้นตอนสำคัญต่อการได้มาซึ่งข้อมูล โดยเนื้อหาหรือเรื่องที่ต้องการจัดเก็บให้คำนึงถึงสิ่งที่สะท้อนพันธกิจ บทบาทภาระหน้าที่ของหน่วยงานในด้านต่าง ๆ
2. เทคนิคการสืบค้น ใช้วิธีการสืบค้นการค้นหาพื้นฐานหรืออย่างง่าย (Basic Search) การค้นหาแบบซับซ้อนหรือขั้นสูง (Advanced Search) การสืบค้นข้อมูล โดยใช้ตรรกบูลีน (Boolean Logic) และเครื่องหมายพิเศษอื่น ๆ

วิธีการสืบค้น

การสืบค้นอย่างง่าย (Basic search) คือ การสืบค้นขั้นพื้นฐาน สืบค้นได้อย่างรวดเร็ว สามารถทำได้โดยใส่คำค้น (keyword) ที่เป็นประโยค คำ หรือวลี ในเรื่องที่เกี่ยวข้อง ตัวอย่างคำค้น : เพลงมหาวิทยาลัยรามคำแหง

1. 1. 1. ไปที่เว็บไซต์ www.youtube.com ปรากฏหน้าจอและใส่คำค้นลงไปในช่องสืบค้น และคลิก
         
   1. ปรากฏหน้าจอผลลัพธ์ จำนวน 19,900 รายการ จะเห็นว่าการสืบค้นอย่างง่ายจะทำให้ได้ผลลัพธ์เป็นจำนวนมากทำให้ยาก และเสียเวลาในการคัดเลือก
      
   2. จำกัดการสืบค้นโดยใช้ตัวกรองผลลัพธ์ เช่น วันที่อัพโหลด : เลือก ปีนี้
      1. คลิก
      2. เลือกรูปแบบตัวกรองผลลัพธ์ตามต้องการ

      

   3. ปรากฏหน้าจอผลลัพธ์ จำนวน 2,200 รายการที่กรอง ทั้งนี้จะต้องสำรวจดูอีกครั้งหนึ่งก่อนที่จะนำผลลัพธ์ไปใช้และจัดเก็บว่าตรงกับความต้องการหรือไม่ เนื่องจากระบบการค้นคืนในยูทูป ยังคงดึงคำค้นที่ปรากฏอยู่ในทุกส่วนของเนื้อหาคลิปหรือวีดีโอที่เผยแพร่
      คำอธิบายตัวกรอง
      • วันที่อัพโหลด คือ ช่วงระยะเวลาที่ทำการอัพโหลดวีดีโอ เพื่อเผยแพร่
      • ประเภท คือ ชนิดของวีดีโอ ที่ต้องการค้นเผยแพร่เป็นในรูปแบบใด
      • ระยะเวลา คือ ความยาวในการเล่นวีดีโอ
      • คุณลักษณะ คือ มาตรฐานความละเอียดในการแสดงบนอุปกรณ์ หรือการถ่ายทำภาพในรูปแบบต่าง ๆ
      • จัดเรียงตาม คือ การจัดเรียงผลลัพธ์ตามที่ปรากฏในรูปแบบต่าง ๆ

การสืบค้นอย่างละเอียด (Advanced search) คือ การสืบค้นขั้นสูง ที่มีความซับซ้อนมากว่าการสืบค้นอย่างง่าย โดยมีเทคนิค หรือรูปแบบการสืบค้นที่จะช่วยให้ระบุเงื่อนไข หรือขอบเขตการสืบค้นได้แคบลง เฉพาะเจาะจงทำให้ผลการสืบค้นตรงกับความต้องการมากยิ่งขึ้น มีวิธีการสืบค้น และการใช้เครื่องหมายพิเศษต่าง ๆ คือ

1. ใส่คำค้น (keyword) ที่เป็นประโยค คำ หรือวลี ในเรื่องที่เกี่ยวข้อง ไปที่เว็บไซต์ www.youtube.com ปรากฏหน้าจอและใส่คำค้นลงไปในช่องสืบค้น และคลิก
   ตัวอย่างคำค้น : “ru channel” และ เพลงมหาวิทยาลัยรามคำแหง
2. ปรากฏหน้าจอผลลัพธ์ จำนวน 66 รายการ และให้ตรวจสอบอีกครั้งหนึ่งเพื่อให้ตรงกับความต้องการ
   คำอธิบายการใช้คำเชื่อม และเครื่องหมายพิเศษต่าง ๆ
   • การใช้คำเชื่อม และ หรือ เมื่อต้องการสืบค้นคำหรือวลีเพิ่มเติม
     • และ : ใช้เชื่อมคำที่มีแนวคิดต่างกันเข้าด้วยกัน เพื่อให้ได้วีดีโอที่มี ทุกแนวคิดที่ระบุ ทำให้ได้วีดีโอ จำนวนลดลง หรือเป็นการค้นหาทุกคำ
     • หรือ : ใช้เชื่อมคำที่มีแนวคิดเหมือนกันเข้าด้วยกัน เพื่อให้ได้แนวคิดใดแนวคิดหนึ่งที่ระบุไว้ ทำให้ได้เอกสารจำนวนเพิ่มขึ้นมีประโยชน์ในการค้นคำพ้องความหมาย (synonyms) และคำที่มีพจน์และกาลต่างกัน หรือเป็นการค้นหาอย่างน้อย 1 คำ
   • เครื่องหมายพิเศษต่าง ๆ
     • “_” : ใช้ค้นตรงตามตัวที่พิมพ์
     • Title : (คำในชื่อ) : ค้นหาวิดีโอที่มีคำที่เฉพาะเจาะจงอยู่ในชื่อ เช่น title:โขนรามคำแหง (ใช้การค้นหาขั้นสูงในเครื่องมือจัดการวิดีโอ, ม.ป.ป.)

ในการกำหนดคำค้น โดยการสืบค้นแบบละเอียด บางครั้งอาจทำให้ต้องกำหนดคำค้นที่หลากหลายและผสมคำเชื่อม เครื่องหมายพิเศษต่าง ๆ เพื่อเปรียบเทียบผลลัพธ์ที่ได้ให้สามารถนำไปประโยชน์ได้สูงสุด

สำหรับตอนที่ 1 นี้ เป็นเพียงตัวอย่างการแนะนำเทคนิคการสืบค้นทรัพยากรจดหมายเหตุดิจิทัลจากยูทูป ซึ่งในตอนต่อไปจะนำเสนอการสืบค้นอย่างละเอียด ด้วยเทคนิคอื่น ๆ รวมถึงการจัดเก็บวีดีโอเพื่อสะดวกต่อการเรียกดูผลลัพธ์ต่อไป

เอกสารอ้างอิง

ศตพล จันทร์ณรงค์. (2558). รวยด้วย Youtube 2015. กรุงเทพฯ: เกรท ไอเดีย.
ใช้การค้นหาขั้นสูงในเครื่องมือจัดการวิดีโอ. (ม.ป.ป.). ค้นเมื่อ 7 เมษายน 2560, จาก https://support.google.com/youtube/answer/2685977?hl=th

งานสื่อมัลติมีเดีย ฝ่ายเทคโนโลยีห้องสมุด
ชุมชน สื่อเสริมเพิ่มปัญญา พัฒนาทักษะ